Fantoomvoeding: wat is het en waarom heb je het nodig?

Fantoomvoeding is een veelvoorkomende stroomvoorziening in de muziekwereld, maar wat houdt het precies in en wanneer heb je het nodig? In deze blog gaan we dieper in op de noodzaak van fantoomvoeding en geven we een uitleg over waar je op moet letten bij deze vorm van stroomvoorziening. Bovendien zullen we laten zien welke apparaten in staat zijn om fantoomvoeding te leveren.

Wat is fantoomvoeding?

Fantoomvoeding is een stroomvoorziening om elektrische stroom te leveren aan bepaalde soorten audioapparatuur zoals condensator microfoons. Fantoomvoeding is een manier om de benodigde voedingsspanning aan een apparaat te leveren via een XLR-kabel die ook het audiosignaal transporteert. Over het algemeen is fantoomvoeding 48V en wordt het geleverd door een mengtafel, een audio interface of een voorversterker. 

Waarom is fantoomspanning nodig?

Sommige apparaten, zoals een condensator microfoon, hebben externe gelijkstroom (fantoomspanning) nodig om te kunnen werken. Wanneer het membraan van de condensator microfoon in beweging komt, verandert het elektrische veld en wordt deze verandering omgezet in een elektrisch signaal. Om het vereiste elektrische veld te creëren, is fantoomspanning noodzakelijk. Zonder de juiste spanning functioneert een condensator microfoon simpelweg niet. Daarom is het essentieel om een apparaat te hebben, zoals een mixer of audio interface, dat in staat is om de vereiste fantoomspanning te leveren.

Welke apparaten leveren fantoomvoeding?

Er zijn over het algemeen drie apparaten die fantoomvoeding kunnen leveren, namelijk audio interfaces, mengtafels en adapters. Hieronder leggen we je kort uit hoe het in- en uitschakelen over het algemeen op deze apparaten werkt.

• Audio interfaces: Meestal hebben audio interfaces een functie om fantoomvoeding in of uit te schakelen. Deze functie kan worden bediend met een schakelaar of een knop op het voor- of achterpaneel van de interface. Wanneer de fantoomvoeding is ingeschakeld, wordt er stroom geleverd aan alle microfooningangen en kan de voeding niet afzonderlijk per kanaal worden geregeld. Alles over audio interfaces lees je hier!
• Mengtafels met fantoomvoeding: Een mengtafel heeft vrijwel altijd fantoomvoeding. Bij kleinere mengtafels kan het ook één knop zijn om fantoomvoeding voor alle kanalen in te schakelen. Grotere mengtafels hebben daarentegen vaak voor elk kanaal een eigen knop om de fantoomvoeding in te schakelen. Hierdoor kun je zelf selecteren welke apparaten gebruikmaken van de fantoomvoeding.
• Adapter voor fantoomvoeding: Een derde optie is een speciale adapter die fantoomvoeding kan leveren. Deze optie komt vooral in beeld als je mengtafel of audio interface geen fantoom kan leveren, maar wanneer je het wel nodig hebt. Je sluit je microfoon gemakkelijk op zo’n adapter aan, waarna je de adapter op je mengtafel of audio interface aansluit.

Hieronder zie je onze mogelijkheden van mengtafels die fantoomvoeding kunnen leveren.

Hanteer de juiste volgorde bij het in- en uitschakelen

Bij het aansluiten van een apparaat dat fantoomvoeding nodig heeft, is het van essentieel belang om de juiste volgorde aan te houden. We raden je aan om de onderstaande volgorde te hanteren. Als voorbeeld nemen we het aansluiten van een condensator microfoon.

• Fantoomvoeding uitgeschakeld: Zorg ervoor dat je de fantoomvoeding op je mengtafel of audio interface uitschakelt voordat je de microfoon aansluit.
• Sluit de condensator microfoon aan: Als tweede stap kijk je of de microfoon fantoomvoeding nodig heeft. Zo ja: sluit de condensator microfoon aan op je mengtafel of audio interface.
• Zet de fantoomvoeding aan: Schakel de fantoomvoeding in nadat de microfoon is aangesloten. Anders kan er een harde knal te horen zijn. 

Let op: In veel gevallen is er slechts één schakelaar aanwezig die de fantoomvoeding in- of uitschakelt voor alle microfooningangen. Het is daarom belangrijk om goed te controleren of er geen andere apparaten zijn aangesloten die niet geschikt zijn voor fantoomvoeding.

Loskoppelen of uitschakelen

Ook bij het loskoppelen of uitschakelen van de aangesloten apparatuur op fantoomvoeding is het goed om een vaste volgorde aan te houden. Als je een microfoon wilt loskoppelen, schakel dan eerst de fantoomvoeding uit en wacht ongeveer dertig seconden totdat het circuit is "leeggelopen", voordat je de stekker verwijdert. Als je een apparaat hebt waarbij de fantoomvoeding niet kan worden uitgeschakeld en je wilt een microfoon aansluiten of loskoppelen, zorg er dan in ieder geval voor dat de gain en de fader van dat kanaal gesloten zijn voordat je dit doet.

Vermijd onnodig gebruik van fantoomvoeding

Een belangrijk aspect bij het gebruik van fantoomvoeding is het vermijden van het onnodig aansluiten ervan. Niet alle apparaten hebben immers fantoomvoeding nodig en het is dan ook raadzaam om het alleen toe te passen wanneer het daadwerkelijk vereist is. Over het algemeen kan iedere microfoon tegen fantoomvoeding, maar bij alle andere apparaten is het verstandig om er voorzichtig mee te zijn.

Een voorbeeld hiervan is een keyboard met directe uitgangen naar een mengpaneel. Deze keyboards kunnen een directe verbinding met het mengpaneel maken zonder deze extra stroomtoevoer. Als je dit keyboard fantoomvoeding geeft, beschadigt dit de lijnuitgang wat inhoudt dat er geen geluid meer uit het apparaat komt.

Meer weten?

Zijn er naar aanleiding van de bovenstaande blog nog vragen over de werking van fantoomvoeding of heb je andere vragen? Onze productspecialisten staan voor je klaar om al je vragen te beantwoorden. Bel, chat of WhatsApp op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur met onze productspecialisten.